Kłopoty związane z nosem mogą sprawiać wiele problemów w życiu codziennym. Poznanie budowy nosa ludzkiego oraz jego podstawowych funkcji, pozwoli nam na łatwiejszą identyfikację problemów, a co za tym idzie na szybszą diagnozę oraz rozwiązanie.
Układ oddechowy - funkcje nosa
Nos jest jednym z istotnych elementów układu oddechowego. Do jego podstawowych funkcji bez wątpienia należy rozpoznawanie zapachu, a co za tym idzie, bierze udział w przetrwaniu organizmu. Dzięki niemu jesteśmy w stanie odróżnić czy jedzenie nadaje się jeszcze do spożycia lub, czy pobliżu znajduje się jakiś pokarm.
Badania pokazują również, że nos odgrywa rolę w zdobywaniu informacji o płci, wieku, chorobie, rozpoznawaniu krewnych, wyborze partnera, stanie rozrodczym, wykrywaniu niebezpieczeństwa i przejściowych stanach emocjonalnych. Wskazuje to więc, że im mamy lepszą wrażliwość na zapach, tym potencjalnie większa będzie nasza sieć kontaktów społecznych.
Do innych podstawowych funkcji nosa należą nawilżanie, ogrzewanie i filtrowanie wdychanego powietrza. Nos ludzki ma również zdolność filtracji niektórych chemikaliów i innych potencjalnie niebezpiecznych substancji.
Wszystko to sprawia, że nos jest organem ważnym nie tylko w procesie oddychania, ale także na płaszczyznach społecznych oraz ochronnych.
Budowa nosa ludzkiego
Całość budowy górnych dróg oddechowych jest następująca:
- nos zewnętrzny,
- jama nosowa,
- zatoki przynosowe,
- gardło,
- krtań.
Potocznie nosem nazywa się więc nos zewnętrzny. Budowa anatomiczna nosa składa się z podstawy nosa, grzbietu oraz wierzchołka. Dolna część nosa posiada nozdrza zewnętrzne, które obudowane są skrzydłami nosowymi, zakończone przedsionkiem.
W nosie posiadamy kości nosowe oraz chrząstki, w tym chrząstkę przegrody nosa, której skrzywienie często odpowiada za chrapanie. Pomiędzy tymi elementami znajduje się tkanka łączna włóknista. Całość pokryta jest mięśniem nosowym, a ten z kolei pokryty jest warstwą skóry. W części przedsionka nosa jest ona pokryta włoskami.
Jama nosowa budowa i funkcje
Jamę nosową możemy podzielić na dwie części wyodrębnione przez przegrodę nosa. Przegroda z kolei składa się z części kostnej oraz chrzęstnej.
Całość jamy nosowej dzieli się na ściany:
- ściana górna zbudowana z trzonu kości klinowej, części nosowej kości czołowej oraz kości nosowych,
- ściana dolna, w skład której wchodzą wyrostki podniebienne szczęki oraz blaszki poziome kości podniebiennych,
- ściana boczna, z której wychodzą wyrostki kostne (małżowiny nosowe górne, środkowe i dolne),
- ściana przyśrodkowa utworzona przez przegrodę nosową.
Małżowiny nosowe dzielą jamę nosową na przewody nosowe górny, środkowy i dolny. Przewód środkowy posiada ujście zatok przynosowych, zaś w przewodzie nosowym dolnym ujście znajdują przewody nosowo-łzowe. Z tyłu jama łączy się z gardłem.
Funkcje jamy nosowej
Ściany jamy nosowej pokryte są nabłonkiem. W dolnej części jest to nabłonek oddechowy, a w górnej nabłonek węchowy, odpowiadający za odbieranie zapachów. Przedsionek nosa pełni funkcje typowo ochronną. Jest pokryty włoskami, które zapewniają oczyszczanie wdychanego przez nas powietrza z różnego rodzaju mikrozanieczyszczeń. Część oddechowa posiada błonę śluzową oraz rzęski, które zapobiegają dostawaniu się do organizmu wirusów, bakterii oraz wszelkiego rodzaju drobnoustrojów. Dzieje się tak dlatego, że śluz oblepia niepożądane substancje, a rzęski pozwalają przetransportować je w kierunku gardła. Funkcje, jakie spełnia cały górny układ oddechowy (a zwłaszcza jama nosowa) to również wstępne ogrzanie powietrza oraz jego odpowiednie nawilżenie.
Z punktu widzenia całego organizmu nos spełnia więc bardzo ważną rolę, bez niego organizm byłby narażony na wiele niebezpieczeństw oraz dużo słabiej przystosowany.
Źródła:
- Lorkowski, Jacek, et al. "Anatomia kliniczna układu oddechowego." (http://ostry-dyzur.net/wp-content/uploads/2020/11/strony_65-70.pdf)
- Harkema, J. R., Carey, S. A., & Wagner, J. G. (2006). The nose revisited: a brief review of the comparative structure, function, and toxicologic pathology of the nasal epithelium. Toxicologic pathology, 34(3), 252-269. (https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1080/01926230600713475)
- Zou, Lq., Yang, Zy., Wang, Y. i wsp. Co wie nos? Funkcja węchowa przewiduje rozmiar sieci społecznej u człowieka. Sci Rep 6, 25026 (2016). https://doi.org/10.1038/srep25026
Comments
